SEO là gì ? - Một cái nhìn tổng thể

Cụm từ SEO (Search Engine Optimization - Tối ưu hóa tìm kiếm) có thể sẽ không mới đối với nhiều người bởi nó chính thức được phổ biến rộng rãi tại Việt Nam từ khoảng năm 2006 hoặc sớm hơn một chút. Tuy nhập vào VIệt Nam khá sớm nhưng ngày ngày đều có những câu hỏi thắc mắc về SEO luôn được đăng lên các diễn đàn tin học, webmaster hay marketing. Để đóng góp một chút tài liệu nho nhỏ vào những câu trả lời cơ bản về SEO, mình xin thuật lại định nghĩa về SEO theo những gì mình hiểu được trong quá trình tích lũy kiến thức. Trong bài viết này mình sẽ không đề cập tới các hướng dẫn SEO chi tiết mà mình chỉ nêu các định nghĩa về SEO. Các bài sau mình sẽ có những bài hướng dẫn chi tiết cho từng phần trong bài này.

Một số định nghĩa về SEO?

Hiểu nôm na!

SEO là chữ viết tắt của cụm từ Search Engine Optimization (dịch theo nghĩa tiếng Việt là Tối ưu hóa máy tìm kiếm). Công việc SEO nghĩa là phân tích phương thức hoạt động và các thuật toán của máy tìm kiếm và sử dụng một số thủ thuật đơn giản hoặc phức tạp để cải thiện thứ hạng của website trên một số từ khóa nhất định. Ngắn gọn và dễ hiểu đúng không nào.

Hiểu phức tạp hơn một chút!

Thuật ngữ SEO (Search Engine Optimization - Tối ưu hóa tìm kiếm) cũng có thể được dùng để chỉ những người làm công việc tối ưu hóa công cụ tìm kiếm, là những nhà tư vấn đưa ra những dự án tối ưu hóa cho các website của khách hàng. Các công cụ tìm kiếm hiển thị một số dạng danh sách trong trang kết quả tìm kiếm (SERP) bao gồm danh sách trả tiền, danh sách quảng cáo, dánh sách trả tiền theo click và danh sách tìm kiếm miễn phí. Mục tiêu của SEO chủ yếu hướng tới việc nâng cao thứ hạng của danh sách tìm kiềm miễn phí theo một số từ khóa nhằm tăng lượng và chất của khách viếng thăm đến trang. SEO đôi khi là một dịch vụ độc lập hay là một phần của dự án tiếp thị và có thể rất hiệu quả ở giai đoạn phát triển ban đầu và giai đoạn thiết kế website. Hiện nay, nhận thức của người quản trị website tại Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung nhận biết việc tối ưu hóa website để các máy tìm kiếm trỏ tới rất ít. Người sử dụng không ý thức được tầm quan trọng của việc tối ưu hóa website, hoặc làm các phương thức để các máy tìm kiếm trỏ đến.

Hiện trên mạng Internet có 3 công cụ tìm kiếm hữu hiệu nhất và phổ biến nhất:

• Google.com
• Yahoo.com
• Live.com (MSN.com)

SEO có thể coi như là một kỹ thuật, một bí quyết thực sự đối với mỗi người quản trị, xây dựng website hay đơn thuần là người làm trong lĩnh vực truyền thông.

Để SEO -tối ưu hóa một trang web có rất nhiều cách và cần phải áp dụng nhiều cách kết hợp cùng một lúc. Trong các phương pháp SEO, thường được chia ra thành mũ đen và mũ trắng tùy theo phương pháp đó xuất phát từ "phát huy nội lực" trong trang web của mình hay "vận dụng tuyệt chiêu" từ bên ngoài.

Các máy tìm kiếm hoạt động như thế nào?

Trước khi nghiên cứu về SEO thì tất cả chúng ta đều phải biết sơ qua phương thức hoạt động của các máy tìm kiếm để thu thập nội dung trên các website, từ đó giai đoạn học SEO của bạn sẽ nhanh hơn và áp dụng chính xác hơn.

Các máy tìm kiếm sẽ có những “robot” (hay còn gọi là bot, spider..v.v..) tìm kiếm có nhiệm vụ là đi “lùng sục” các website mà nó biết rồi tiến hành thu thập dữ liệu. Bạn phải nhớ rằng, bot tìm kiếm không giống như một con người thực thụ mặc dù bot tìm kiếm hiện nay khá thông minh so với các phiên bản vài năm trước nhưng sự thật thì nó vẫn là một cỗ máy và làm việc theo một trình tự nhất định.

Các trình tự đó bao gồm thu thập dữ liệu (crawling) thông qua nội dung HTML của website theo thứ tự từ trên xuống dưới để xem tất cả những nội dung gì mà website đang có. Các bot tìm kiếm có thể tiếp tục crawl từ trang này đến trang khác thông qua các liên kết (có thể gọi là Sơ đồ liên kết). Nghĩa là nếu như website của bạn được liên kết chặt chẽ với nhau thì bot tìm kiếm sẽ crawl được nhiều trang hơn vì chúng có mặt trên website chỉ trong một thời gian nhất định. Ngược lại, vì bot không phải là người thật nên chúng chỉ đọc dược các nội dung thông qua văn bản thông thường, hoàn toàn không thể xem flash hay javascript hoặc các thư mục được bảo mật. Điều này có nghĩa là nếu bot tìm kiếm không thể crawl những trang nào thì các trang đó sẽ không thể xuất hiện trên trang tìm kiếm của nó (Google, Yahoo, Bing…v.v..).

Sau khi các bot tìm kiếm thu thập được những dữ liệu cần thiết, bước kế tiếp của nó là tiến hành lập chỉ mục (indexing) các trang của website. Các trang được lập chỉ mục sẽ được lưu trữ vào một kho dữ liệu khổng lồ trên máy tìm kiếm, sau này các trang được lưu ở đó sẽ được lấy ra để hiển thị trên các kết quả tìm kiếm sau khi đã tiến hành phân tích và áp dụng một số thuật toán. Các bot tìm kiếm sẽ dựa vào một vài yếu tố nhất định để xem có nên đưa một liên kết nào đó lên trang kết quả của máy tìm kiếm (Search Engine Results Page - SERP) hay không. Chính vì lẽ thế, công việc của những người làm SEO sẽ tiến hành tối ưu hóa các liên kết để nó đạt thứ hạng cao hơn trong kết quả tìm kiếm (xuất hiện ở 10 kết quả đầu tiên).

Mỗi khi có một yêu cầu tìm kiếm nào từ người dùng, máy tìm kiếm sẽ bắt đầu xử lý các truy vấn đó. Nghĩa là so sánh các truy vấn tìm kiếm (search query) với các trang đã được đánh chỉ mục trong cơ sở dữ liệu của nó. Khi có bất kỳ truy vấn tìm kiếm nào được thực thi, thực tế là có hàng triệu hoặc hàng tỷ trang có chứa những nội dung liên quan, lúc đó máy tìm kiếm sẽ bắt đầu áp dụng một số thuật toán để tính toán giá trị nội dung phù hợp với các truy vấn tìm kiếm nhất để có thể được hiển thị.

Mỗi máy tìm kiếm đều có những thuật toán khác nhau để tính toán các nội dung phù hợp. Mỗi thuật toán đều có những vai trò khác nhau để phân tích các nội dung phù hợp dựa vào mật độ từ khóa (Keyword Density), liên kết (Links) hoặc các thẻ meta trong nội dung HTML (Metatags). Đó là lý do tại sao mà các cỗ máy tìm kiếm Google, Yahoo hay Bing đều đưa ra những kết quả khác nhau mặc dù chúng ta chỉ tìm kiếm trên tất cả chỉ với một từ khóa duy nhất. Ngoài ra, có một thực tế quan trọng mà bạn cần phải biết đó là các thuật toán của nó luôn được thay đổi liên tục, vì vậy nếu muốn trang của bạn luôn luôn được hiển thị ở những trang đầu tiên thì cần phải áp dụng một số thủ thuật để thay đổi website sao cho thích ứng với các thuật toán mới. Đây là một trong những yếu tố mấu chốt đối với những người làm nghề SEO nhằm cạnh tranh khách hàng.

Lợi ích của SEO

SEO bao gồm rất nhiều lợi ích mà nếu bạn đang là một nhà phát triển website hay đầu tư thì không nên bỏ qua nó. Nếu như bạn vẫn còn hoài nghi về các lợi ích của SEO mang lại thì hãy cùng mình điểm qua một vài ví dụ dưới đây.

Tiết kiệm chi phí

Như các bạn đều biết thì Google có một dịch vụ hiển thị quảng cáo ở trang đầu trong kết quả tìm kiếm mà chúng ta phải trả tiền cho mỗi lượt click vào (Pay Per Click – PPC) có tên là Google Adword. Đây có thể là một dịch vụ rất tốt để tìm kiếm những khách hàng tiềm năng cho website nhưng hãy làm phép tính đơn giản sau đây:

Bạn đặt 1$ cho mỗi lượt nhấp chuột vào quảng cáo, trong một ngày bạn có được 200 lượt nhấp chuột vào quảng cáo thì bạn phải trả với số tiền 200$. Tức là mỗi tháng bạn sẽ phải mất 6.000$ và 72.000$ mỗi năm cho chi phí quảng cáo bằng công cụ này. Khủng chưa!!!!

Sự thật là chi phí trả quảng cáo như thế này có thể là khoảng vài cent cho một lượt nhấp chuột, nhưng giá trung bình của nó thông thường là 1$ và nếu bạn mua các từ khóa có sự cạnh tranh cao hơn thì bạn phải trả thêm tiền. Đó chưa kể là nếu mỗi ngày có 200 lượt nhấp chuột vào website thì chắc gì bạn đã thu lợi được 250$ hay 300$?

Vì vậy, nếu như bạn muốn hiển thị website ở trên đầu trong trang kết quả tìm kiếm mà không mất quá nhiều chi phí đó là sử dụng các dịch vụ SEO hoặc bạn tự SEO nếu có khả năng. Đó được hiểu là một cách đầu tư dài hạn và bạn sẽ không phải mất tiền mỗi ngày như sử dụng hình thức quảng cáo PPC của Google Adword.

Nhắm đến đối tượng người dùng cụ thể

So với các hình thức quảng cáo trên mạng thông thường như đăng quảng cáo ở các website khác. Bạn sẽ không thể kiểm soát được đối tượng người dùng tiềm năng của mình. Bằng cách lựa chọn từ khóa phù hợp, mỗi khi có ai lên Google tìm kiếm một thông tin về một dịch vụ nào đó mà họ chắc chắn muốn sử dụng thì bạn sẽ vô cùng may mắn khi hiển thị ngay trang đầu của kết quả tìm kiếm. Từ đó họ sẽ nhấp vào liên kết của bạn và cơ hội người đó trở thành khách hàng của bạn là 70% nếu như bạn có những thông tin tốt về một loại hình dịch vụ mà họ cần.

Nhận một lượng truy cập lớn

Bạn hãy tưởng tượng xem mỗi ngày có bao nhiêu người tìm kiếm với từ khóa “nghe nhạc hay“, “mua laptop rẻ” hoặc “hình ảnh đẹp“? và nếu bạn xuất hiện trên trang đầu của những từ khóa đó thì chắc chắn 99,99% bạn nhận được một lượt truy cập mỗi khi có một người tìm kiếm. Lấy một ví dụ gần nhất, mỗi ngày Thach Pham Blog cũng nhận được khoảng gần 300 lượt truy cập từ máy tìm kiếm, chưa kể các lượt truy thông qua các hình thức khác. Và tất nhiên, mình không hề đăng quảng cáo ở đâu cả mà chỉ lo mỗi việc viết bài và tối ưu hóa bài viết cho thân thiện với các truy vấn tìm kiếm mà thôi.

Lợi ích lâu dài

Như mình đã nhắc ở trên, nếu bạn sử dụng các chương trình quảng cáo PPC để quảng bá website trên máy tìm kiếm thì bạn phải trả tiền mỗi ngày. Liệu bạn có thể trả chi phí đó suốt 5 năm, 10 năm hay cả cuộc đời bạn? Nhưng một khi bạn đã áp dụng SEO vào website một cách có hiệu quả, website của bạn sẽ luôn nằm trên top tìm kiếm mà bạn không cần phải trả chi phí nào để duy trì nó. Trừ khi có một đối thủ khác SEO tốt hơn bạn.

SEO Mũ Trắng và SEO Mũ Đen là gì?

Cũng giống như hacker, giới làm SEO được chia ra làm 2 loại được gọi là White Hat SEO và Black Hat SEO. Nếu như bạn hiểu các hacker mũ đen và hacker mũ trắng khác nhau về mục đích sử dụng kỹ năng của mình thì trong SEO không phải là như vậy. SEO mũ trắng và SEO mũ đen đều có một mục đích duy nhất: Đưa các liên kết của một website nào đó lên trang đầu. Nhưng sự khác nhau của nó ở đây là cách thức để họ đạt được kết quả đó.

Thế nào là SEO Mũ Trắng?

Nghe cái tên là đã thấy sự “trong trắng” và minh bạch rồi. SEO mũ trắng nghĩa là những người tối ưu hóa các liên kết để chúng có thứ hạng cao trên các kết quả tìm kiếm một cách hợp pháp và lành mạnh về cả đạo đức lẫn kỹ thuật. Phương pháp SEO mũ trắng không chỉ tăng thứ hạng các liên kết một cách hợp pháp mà nó còn có thể giữ vững thứ hạng của mình một cách lâu dài. Cũng giống như kinh doanh, nếu bạn làm mọi thứ đều minh bạch và hợp pháp thì sẽ mất khá nhiều thời gian để chăm sóc quá trình SEO của mình, nhưng bù lại bạn sẽ yên tâm hơn khi không phải lo sự trừng phạt của các máy tìm kiếm vì các vấn đề gian lận. Nói tóm gọn lại, các chiến thuật và thủ thuật SEO mũ trắng nghĩa là tuân thủ các quy định và nguyên tắc của máy tìm kiếm. Các phương pháp này đơn thuần là trình bày và tối ưu hóa nội dung website cho thân thiện với các bot tìm kiếm trong quá trình crawl và index nội dung. Đồng thời các nội dung cũng được tối ưu hóa rõ ràng để truyền tải những thông tin có giá trị đến người dùng.

Nhưng….nếu website bạn có nội dung kém chất lượng. Thì các phương pháp SEO mũ trắng hầu như không có tác dụng, đơn giản vì nội dung đó không có giá trị cho người dùng. Còn nếu anh đã kém rồi mà vẫn muốn leo lên đầu người khác ngồi thì bắt buộc anh phải gian lận thôi, đó được gọi là SEO mũ đen.

Thế nào là SEO Mũ Đen?

Nếu như bạn đã đọc qua định nghĩa SEO mũ trắng thì cũng có thể đoán ra SEO mũ đen là gì. SEO mũ đen nghĩa là sử dụng các phương pháp gian lận, thủ đoạn để phá vỡ các rào cản quy định của các máy tìm kiếm nhằm đưa mình lên những trang đầu của các kết quả tìm kiếm. Thông thường giai đoạn SEO mũ đen sẽ đưa website lên top 10 ở trang tìm kiếm nhanh hơn rất nhiều (thậm chí chỉ cần vài ba ngày cho một từ khóa quan trọng) so với SEO mũ trắng. Tuy nhiên không bao lâu sau, các website áp dụng phương thức SEO gian lận này sẽ bị các công cụ tìm kiếm trừng phạt, và đó là cái giá mà họ phải trả. Các website đó có thể bị đánh giảm thứ hạng, bị kiểm soát chặt chẽ trong quá trình SEO hoặc tệ hại hơn nữa là tên miền của website đó mãi mãi không thể nào xuất hiện trên các kết quả tìm kiếm.

Hình sau biểu thị vị trí của các phương pháp SEO theo hai trục tọa độ với 4 cực khác nhau là từ phương pháp dễ dàng đến phương pháp chuyên nghiệp, từ phương pháp mũ đen đến phương pháp mũ trắng.

Quy trình tối ưu hóa tìm kiếm (SEO)

Một quy trình SEO có thể được chia ra thành nhiều giai đoạn khác nhau tùy vào sở thích của mỗi người. Nhưng đối với mình, SEO bao gồm 3 giai đoạn sau:

Giai đoạn 1. Phân tích từ khóa (Keyword Analysis)

Có nhiều người hỏi tại sao lại cần phải phân tích từ khóa trước khi SEO. Câu trả lời đơn giản dành cho bạn là chúng ta cần nên biết sẽ đưa website lên top kết quả tìm kiếm bằng từ khóa nào và các từ khóa đó có thật sự mang lại lợi ích cho chúng ta hay không, nghĩa là có nhiều người tìm kiếm nó hay không.

Giai đoạn 2. SEO On-Page

Sau khi đã có những từ khóa quan trọng thông qua quy trình phân tích, những người làm SEO sẽ tiến hành tối ưu hóa nội dung trên website để trở nên thân thiện với bot tìm kiếm trong việc thu thập dữ liệu (crawling) và đánh chỉ mục (indexing) thông qua các công việc như tối ưu hóa cấu trúc URL, tối ưu hóa thẻ title, sử dụng thẻ heading (h1, h2, h3..v.v..) hợp lý, tối ưu hóa thẻ meta descriptions, sử dụng một mật độ từ khóa nhất định vào nội dung, tạo sitemap..v.v..

Giai đoạn 3. SEO Off-Page

Đúng như với tên gọi của nó, quy trình SEO này sẽ không tối ưu hóa trực tiếp lên website mà là cải thiện thứ hạng của website bằng các liên kết trỏ về website của mình (backlinks). Nghĩa là nếu như website bạn có càng nhiều backlinks thì thứ hạng website càng cao hơn, đồng thời Page Rank cũng sẽ được cải thiện.

Nhưng có một điều mà bạn cần nên biết đó là không phải backlink nào cũng có chất lượng. Các backlinks trỏ về từ các website đang bị Google phạt, hay các backlinks mang thuộc tính nofollow hầu như không có giá trị cải thiện thứ hạng. Các backlink có chất lượng là những backlink mang thuộc tính dofollow và được xuất hiện trên những trang web lớn, uy tín và đặc biệt là các website chuyên về mảng giáo dục và báo chí. Ngoài ra còn có một số danh mục website có thể mang lại các backlink chất lượng cao như Dmoz hay Yahoo Directory.

Một số thuật ngữ SEO quan trọng

Cũng như một lĩnh vực chuyên môn khác, SEO có rất nhiều thuật ngữ quan trọng được sử dụng thường xuyên. Nếu bạn thật sự quan tâm về SEO thì cũng nên biết qua một vài thuật ngữ thông dụng dưới đây. Đừng lo bạn không hiểu gì về nó, có thể đây là những thông tin bổ ích cho bạn sau khi bạn đã nắm vững các kiến thức SEO cơ bản.

Meta Keywords: Chèn các từ khóa vào thẻ meta để giúp SE nhận diện nội dung trang web

Search Engine Submission: Khai báo nội dung trang web vào các máy tìm kiếm

Spam Reporting Compertitors: Tố giác về những đối thủ dùng phương pháp Blackhat

DMOZ Directory Submission: Khai báo nội dung website cho các trang thư mục lớn như DMOZ

Wikipedia links: Đặt link liên kết trên Wikipedia

Press Release Optimization: Tối ưu thông báo trên các site Press Release

pagerank Sculpting: Chế tác thứ hạng web (Xem thêm Chế tác thứ hạng website - thủ thuật cơ bản của thợ SEO )

Rewriting Dynamics URLs: Tạo link thân thiện đối với những web động

Internal Link Architecture: Kiến trúc link nội bộ, thiết kế quan hệ liên kết giữa các page nội bộ

Vertical Search Targeting: tham gia vào các máy tìm kiếm chuyên biệt

XML Sitemap Creation: Tạo bản đồ trang cho website

Keyword research: Nghiên cứu từ khóa

On-page Optimization: Tối ưu nội dung trên trang web

Embedded Widgets: Nhúng các widgets

Linkbait: Câu liên kết

Reciprocal link trading: mua link liên kết

Automated content generation: Tự động post nội dung

Keyword stuffing: Nhồi Nhét từ khóa

Automated Blog Spam: Tự động spam các blog

Dofollow Blog comment: Thảo luận tại những blog doffolow

Paid Directory Link Building: Mua liên kết tại những thư mục

IP Cloaking: Thủ thuật đánh lạc hướng máy tìm kiếm

Injected Links: Hack link vào site khác

Parasite Hosting: Hack hosting site khác

Lời kết

Nãy giờ chúng ta đã đọc qua khá nhiều các định nghĩa về SEO rồi, nhưng bạn đã hiểu ra SEO chính xác là gì chưa? Nói nhỏ nhé, SEO nghĩa là “spam máy tìm kiếm” :adore: . Chúng ta sẽ “spam” các nội dung có giá trị và ép bot tìm kiếm phải đọc các nội dung đó để đưa lên máy tìm kiếm nhằm cung cấp những thông tin có giá trị cho người dùng. Trong bài viết mình đã có nhắc qua phương thức SEO mũ đen, và theo gợi ý của mình thì đừng nên cố gắng áp dụng các phương thức SEO mũ đen nhằm đánh lừa máy tìm kiếm vì cái giá bạn phải trả sẽ đắt hơn nhiều so với những gì mà bạn nhận được trong thời gian ngắn. Bắt đầu từ bài viết này, mình sẽ tiến hành bổ sung những bài viết hướng dẫn chi tiết đi theo từng phần để những ai có nhu cầu tìm hiểu SEO tham khảo. Hy vọng mình sẽ được gặp lại các bạn ở các bài viết về SEO tiếp theo.